برای محاسبه و شمارش ابعاد و مشخصات فرش و تابلو فرش دستباف واحد های مختلفی در نواحی های گوناگون کشور عزیزمان ایران استفاده می شود. هر یک از این واحد مختص مناطق خاصی از ایران هستند و در بین بافندگان، قالیبافان و فروشندگان فرش و تابلو فرش آن منطقه رایج بوده و مورد استفاده قرار می گیرند و عموم مردم و اهالی این مناطق عمدتا با این اصطلاحات آشنایی دارند.
اما ممکن است شما در آن منطقه نباشید و دارید فرش یا تابلو فرشی را خریداری می کنید که در آنجا بافته شده است و فروشنده اطلاعاتی از فرش به شما می دهد که با آن ها آشنا نیستید، پس بهتر است با این اصطلاحات آشنایی مختصری داشته باشید تا در هنگام خرید به مشکلی برخورد نکنید. به طور مثال اصطلاحاتی مانند مقاط که معمولا در فرش مشهد استفاده می شود یا اصطلاح خفت که در شهر زیبای اصفهان رایج است یا عباراتی دیگر مانند قبال، خانه (که در شهر کاشان مصطلح است)، و … در نواحی مختلف کشورمان مورد استفاده هستند.
در این مقاله قصد داریم به صورت مختصر و مفید به معرفی و نحوه محاسبه این اصطلاحات پرداخته و شما عزیزان را با آن ها آشنا کنیم. پس حتما در ادامه این مقاله همراه ما باشید!
اصطلاح مقاط در فرش چیست؟
یکی از اصطلاحات رایجی که در بین بافندگان و فروشندگان فرش و تابلو فرش استفاده می شود، مقاط نام دارد. استفاده از این عبارت بیشتر در شهر مشهد رایج است.حال نحوه محاسبه و استفاده از مقاط چگونه است؟
یک مقاط برابر با 12000 (دوازده هزار) گره است. یعنی هر فرش یا تابلو فرشی که دوازده هزار گره داشته باشد برابر با 1 مقاط است. برای محاسبه مقاط یک فرش تعداد گره آن را در تعداد رج آن ضرب می کنیم و سپس تقسیم بر 12000 هزار می نماییم. به طور مثال فرش ما دارای 1200 گره در 500 لای اندازه دارد. برای محاسبه مقاط این فرش 1200 را ضرب در 500 می کنیم.
حاصل این عدد برابر است با 600000. حال این عدد را تقسیم بر 12000 می نماییم که برابر می شود با 50. یعنی این فرش ما 50 مقاط دارد. هر چه قدر تعداد مقاط فرش بیشتر باشد یعنی ابعاد و اندازه آن بزرگتر است و بافنده زمان و تلاش بیشتری برای بافت آن صرف کرده است. واحد مقاط عموما برای محاسبه دستمزد بافنده مورد استفاده قرار می گیرد و هر میزان عدد مقاط بیشتر شود، دستمزد بافنده نیز بیشتر خواهد شد.
مقاط یعنی چه
خفت در فرش یعنی چه؟
یکی دیگر از واحد های محاسبه در صنعت فرش خفت می باشد که عموما در نواحی مرکزی ایران و بیشتر در فرش اصفهان مورد استفاده قرار می گیرد.
یک خفت برابر با 100 گره از عرض فرش است. یعنی هر 100 گرهی از عرض فرش که در کنار هم هستند برابر با یک خفت است. برای نمونه وقتی میگوییم یک فرش 9 متری دارای 30 خفت است یعنی در عرض فرش که برابر 3 متر است، تعداد 30 ضربدر 100 گره برابر 3000 گره وجود دارد.
برای محاسبه رجشمار این فرش اگر از معیار فارسی استفاده کنیم برابر 65 خواهد شد. در معیار فارسی در هر 6.5 سانتی تعداد گره های فرش شمرده می شود و چون این فرش 3000 گره در 300 سانتی متر (3متر) دارد بنابراین در 6.5 سانتی متر، 65 رج خواهد داشت و رجشمار آن 65 خواهد بود.
اصطلاح قبال در فرش چیست؟
واحد قبال بیشتر در نواحی شهر های غربی و کردنشین کشورمان کاربرد دارد و خیلی شبیه واحد مقاط است. با این تفاوت که هر 14000 گره برابر با یک قبال است. به طور مثال فرشی که دارای ابعاد 1400 گره در 100 لای است دارای 100 قبال است. مشابه با مقاط، هرچه قدر تعداد قبال یک فرش بیشتر باشد ابعاد و اندازه فرش بزرگتر بوده و اجرت بافنده آن نیز بیشتر خواهد بود.
واحد خانه یا خونه در فرش
این عبارت بیشتر در نواحی مرکزی کشورمان و عمدتا شهر کاشان مورد استفاده قرار می گیرد. هر خانه یا خونه برابر است با تعداد 10 گره از فرش که در کنار یکدیگر قرار می گیرند و تعداد خانه یا خونه در نصف عرض فرش مورد استفاده قرار می گیرد. به طور نمونه در یک فرش 50 خونه 6 متری که عرض 2 متری دارد، نصف عرض برابر با 1 متر می شود بنابراین این فرش دارای 500 گره در 1 متر از عرض فرش خواهد بود.
برای محاسبه رجشمار این فرش با معیار فارسی ( که تعداد گره در 6.5 سانتی شمرده می شود)، 500 گره را تقسیم بر 100 سانتی متر( 1 متر) عرض فرش می کنیم و در عدد 6.5 ضرب می کنیم که برابر با 32.5 می شود. یعنی رجشمار این فرش 32.5 خواهد بود.
اصطلاح تون در فرش دستباف
این اصطلاح بیشتر در شهر زیبای یزد بین قالیبافان و بافندگان فرش رایج است. هر تون برابر با تعداد تاری است که در نصف عرض فرش وجود دارد. بنابراین در نصف عرض فرش برابر نصف مقدار تون ما در عرض فرش گره خواهیم داشت.
برای نمونه در یک فرش 1200 تون 6 متری با عرض 2 متری، ما نصف مقدار تون یعنی 600 گره در عرض 1 متری از فرش خواهیم داشت و برای محاسبه رجشمار با معیار فارسی، 600 گره را تقسیم بر 100 سانتی متر (1متر) می کنیم و در 6.5 ضرب می نماییم که برابر 39 خواهد شد. یعنی رجشمار این فرش 39 خواهد بود.
اصطلاح جفت در فرش
اصطلاح جفت در بین مردم شهر کرمان بیشتر مورد استفاده می گردد. منظور از جفت تعداد گره یک فرش در 14 سانتی متر از آن است. به طور نمونه یک فرش 120 جفتی دارای 120 گره در هر 14 سانتی متر است. برای محاسبه رجشمار آن 140 گره را تقسیم بر 14 سانتی متر کرده و با در نظر گرفتن معیار فارسی آن را در 6.5 ضرب می کنیم که حاصل برابر 65 خواهد شد. یعنی رجشمار این فرش برابر 65 می باشد.
در این مقاله ( مقاط در فرش چیست ) مهم سعی کردیم شما خواننده عزیز را با عبارات رایجی که در جای جای کشور عزیزمان مورد استفاده قرار می گیرد آشنا کنیم. اگر در شهر و دیار شما اصطلاحات دیگری برای محاسبه در فرش مورد استفاده می گیرد در قسمت نظرات با ما به اشتراک بگذارید تا با آن ها آشنا شویم.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این مقاله، لطفا ما تماس بگیرید.( اینجا کلیک نماییید)
برای مشاوره و راهنمایی و ارتباط با کارشناسان ما در واتساپ لطفا اینجا کلیک کنید.
شماره تلفن مشاوره: 09104868680 – 04132310229
(برای تماس با ما، در گوشی موبایل خودتان روی شماره ها ضربه بزنید)
