وبلاگ نخ و نقشه

نخ و نقشه چیست؟

نخ تابلو فرش

در این مقاله سعی داریم تا بصورت اجمالی و کاملا خلاصه بحثی پیرامون نخ و نقشه و انواع هر کدام داشته باشیم و سپس به تعریف اصطلاح نخ و نقشه تابلو فرش بپردازیم.

 

مورد مهم در مورد نخ و نقشه، نوع نخ تشکیل دهنده آن می باشد.

 

نخ:

در حالت کلی نخ ها به دو دسته ی ترکیبی و غیر ترکیبی تقسیم بندی می شوند. دسته ی ترکیبی (مانند ویسکوز، آکریلیک ابریشم مصنوعی و . . .) معمولا در فرش های ماشینی استفاده می شود. دسته غیرترکیبی یا همان طبیعی در فرش های دستباف مورد استفاده قرار میگیرد.

 

 

دسته غیر ترکیبی دارای انواع گوناگونی است که چهار مورد معروف و پرمصرف به شرح زیر می باشد:

  • ابریشم
  • کرک
  • پشم
  • نخ

که در ادامه به بررسی اجمالی هر یک میپردازیم.

 

ابریشم:

 

ابریشم به دو دسته ی طبیعی و مصنوعی تقسیم می شود که ابریشم مصنوعی برای بافت فرش و تابلو فرش دستباف مناسب نیست و در فرش و تابلو فرش دستباف از ابریشم طبیعی که از پیله کرم ابریشم بدست می آید استفاده میشود.

 

از ویژگی های ابریشم میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

  • دارای قطر بسیار نازک و بافتی نرم و لطیف است.
  • مقاومت و استحکام چندین برابری نسبت به پشم در قطر یکسان دارد.

بافت فرش ابریشمی بدلیل نازکی و نرمی نخ ابریشمی، کاری بسیار سخت و زمانبر است و نیازمند دقت فراوان در حین بافت است.

 

قالی های ابریشمی دارای رجشمار معمولا بالای 65 هستند و دلیلش نازکی نخ ابریشم می باشد و همین عامل دلیل قیمت بالای این نوع از قالی ها است.

 

استفاده از ابریشم در کنار سایر نخ ها در فرش و تابلوفرش معمولا برای برجسته کردن طرح و نقش انجام شده و همچنین باعث ایجاد یک رنگ و لعاب خاصی در رخ فرش و تابلو فرش می شود که این برق، جلا و رنگ های خارق العاده را میتوان در فرش های گل ابریشم تبریز، نائین و تابلو فرش های سردرود به وضوح مشاهده کرد.

 

نخ ابریشم

نخ و نقشه، نخ ابریشم

 

با توجه به تعریفی که در بالا از کرک داده شد فرش های کرکی اصل دارای قیمت های بسیار بالایی می باشند و اگر به شما فرش کرکی با قیمت پایین پیشنهاد شد باید در کرکی بودن الیاف آن فرش شک کنید.

 

کرک

 

اگر بخواهیم به تعریف اصلی کرک بپردازیم، کرک به پشم های نرم حاصل از شانه کردن پشم های گوسفند، بز یا شتر گفته می شود ولی در سطح بازار در اکثر مواقع فرش های کرکی به فرش هایی گفته میشود که از پشم های ظریفی مانند نخ مرینوس بافته شده اند

 

نخ کرک

نخ کرک

 

با توجه به تعریفی که در بالا از کرک داده شد فرش های کرکی اصل دارای قیمت های بسیار بالایی می باشند و اگر به شما فرش کرکی با قیمت پایین پیشنهاد شد باید در کرکی بودن الیاف آن فرش شک کنید.

 

پشم:

 

پرمصرف ترین نخ در بین نخ های مورد استفاده در قالیبافی نخ پشمی می باشد. این نخ از ریسیدن پشم گوسفند بدست می آید و معمولا در تار و پود و پرز فرش های دستباف ایرانی استفاده میشود.

 

از عوامل موثر بر کیفیت نخ های پشمی میتوان به نژاد گوسفند، فصل چیده شدن پشم (پشم های بهاری بهتر از پشم های پائیزی است)، نحوه شستشو و نحوه ریسیدن اشاره کرد. پشم های سفید رنگ نسبت به پشم های خرمائی رنگ مرغوب ترند و دلیلش هم قدرت رنگ پذیری بیشتر در حین رنگرزی نخ می باشد.

 

نخ پنبه:

 

یک دیگر از الیاف پرکاربرد در صنعت قالیبافی، نخ پنبه است. نخ پنبه از ریسیدن پنبه های حاصل از مزارع پنبه بوجود می آید و در قالیبافی به دو دلیل بعنوان تار و پود فرش و تابلو فرش از آن استفاده میشود، دلیل اول اینکه نسبت به الیاف های دیگر مثل پشم دارای استحکام و مقاومت بیشتری است و دلیل دوم خاصیت کشسانی کمتر نسبت به سایر نخ های مورد استفاده در فرش می باشد.

 

نکته قابل توجه در مورد نخ پنبه این است که نمی توان از آن در پرز فرش استفاده کرد و نکته جالب تر اینکه نخ پنبه در مقابل آفت ها از مقاومت بالائی برخوردار است زیرا آفتی مانند بید، تمایلی به خوردن پنبه ندارد و همین امر سبب میشود فرش هایی بار تار و پود پنبه ای در مواجهه با بیدخوردگی فقط قسمتی از پرزهای خود را از دست میدهد و آسیبی به تار و پود نمیرسد و به سادگی می توان با ایجاد طبقه ی جدیدی از پرز، فرش آسیب دیده را ترمیم کرد.

 

در مواردی برای پود بجای الیاف پنبه از الیاف ویسکوز استفاده میشود برای تشخیص این دو از هم میتوانید نخ ها را در آب خیس کنید اگر بعد از خیساندن نخ ها براحتی پاره شدند یعنی نخ ها از جنس ویسکوزند و اگر از خود مقاومت خوبی نشان دادند یعنی نخها از جنس پنبه اند.

 

نقشه:

مورد مهم بعدی در رابطه با نخ و نقشه تابلو فرش، نقشه مورد استفاده در آن می باشد.

نقشه فرش به دو دسته کلی تقسیم می شود:

  • نقشه سنتی یا شطرنجی
  • نقشه کامپیوتری یا کد بندی شده

نقشه سنتی یا شطرنجی

 

نحوه ایجاد یک نقشه سنتی یا شطرنجی اینگونه است که طراح نقشه طرح خود را بر روی کاغذ شطرنجی یا اصطلاحا کاغذ نقشه پیاده میکند و سپس با استفاده از آبرنگ به رنگ آمیزی این طرح می پردازد و نهایتا با نقطه گذاری توسط ماژیک گره ها را مشخص می کند تا بافنده به راحتی بتواند گره ها را تشخیص داده و به بافت فرش اقدام کند.

 

نقشه تابلو فرش شطرنجی

نقشه تابلو فرش شطرنجی

نقشه کامپیوتری یا کدبندی شده

 

نقشه کامپیوتری تابلو فرش در واقع تعدادی کد یا عدد می باشند که بافنده ها با توجه به آن ها و عددشان بر روی فرش یا تابلو فرش اقدام به گره زدن می کنند که  قسمتی از این اعداد بیانگر شماره لای، قسمتی بیانگر شماره پود و قسمتی دیگر نشان دهنده شماره رنگ از پالت رنگی پالت رنگی فرش یا تابلو فرش می باشد که در تصویر زیر کاملا مشخص است. اینگونه نقشه ها با استفاده از نرم افزاری های مخصوص طراحی فرش و نرم افزارهای گرافیکی مثل فتوشاپ ایجاد میشوند.

 

نقشه تابلو فرش کامپیوتری

نقشه تابلو فرش کامپیوتری

 

مزایا و معایب نقشه های سنتی یا شطرنجی نسبت به نقشه های کامپیوتری:

 

در انواع نخ و نقشه ها  تنها مزیتی که میتوان برای نقشه های سنتی یا شطرنجی قائل شد این است که افراد بیسواد نیز میتوانند با استفاده از این نقشه ها قالیبافی کنند.

نقشه های کامپیوتری بدلیل اینکه توسط نرم افزارها طراحی میشوند معمولا دارای تعداد رنگ بیشتری هستند و بصورت دقیق میتوان مقدار نخ مورد نیاز از هر رنگ را نیز تعیین نمود که این مورد در نقشه های سنتی امکان پذیر نیست و همچنین میتوان طرح های پرکار و دقیقی را در نقشه های کامپیوتری پیاده سازی کرد ولی در نقشه های شطرنجی به جز در موارد خاص این کار میسر نیست.

خواندن نقشه های کامپیوتری بسیار آسان تر است و درصد خطای خیلی کمی دارد و نیاز به مهارت بالایی ندارد ولی برای خواندن و پیاده سازی نقشه های شطرنجی هم به مهارت و هم به دقت بالائی نیاز است تا اشتباه بافی انجام نگیرد.

و در آخر ذکر این نکته خالی از لطف نیست که امروزه تقریبا در صد در صد موارد برای بافت تابلوفرش از نقشه های کامپیوتری استفاده میشود ولی برای فرش های زیرپایی با ابعاد بزرگ هنوز هم از نقشه های شطرنجی استفاده میشود. ضمنا امروزه نرم افزارهایی وجو دارد که میتواند نقشه های شطرنجی را به نقشه های کامپیوتری تبدیل کند.

 اصطلاح نخ و نقشه چیست؟

 

 نخ و نقشه تابلو فرش و فرش دستباف به بسته هایی گفته می شود که عمدتاً در شهر سردرود پایتخت تابلو فرش دستباف جهان، تهیه و رنگرزی شده و به تمام نقاط کشور ارسال می شوند.

بسته های نخ و نقشه پارسین فرش شامل نخ های مرینوس گلوله شده و شماره گذاری شده است که این نخ و نقشه ها در کارگاه‌های تخصصی رنگرزی، تهیه می‌شوند و همچین این بسته ها شامل پود ضخیم و نازک، چله پنبه و فایل صوتی نقشه خوان به صورت نرم افزاری، می باشد.

مصالح اولیه بافت شامل ( شامل نخ و نقشه و …)  تابلو فرش و فرش دستباف برای گروه‌های مختلفی از هنرمندان کاربرد دارد. دسته‌ای از بافندگان محترم به هنر صنعت تابلو فرش و فرش به عنوان منبع درآمد نگاه می‌کنند که طرح خرید تضمینی برای این دسته از بافندگان تعریف شده است.

دسته دیگری از هنرمندان عرصه تابلو فرش و فرش دستباف به این هنر صنعت به عنوان یک هنر که انیس و همراه لحظه های فراغتشان است می‌نگرند. لازم به ذکر است نقشه های ارسالی به صورت عددی (کامپیوتری) بوده که در صورت درخواست مشتری نقشه‌های سنتی (شطرنجی) نیز همراه طرح ارسال می شود.

 

مطالب مرتبط

2 نظر در “نخ و نقشه چیست؟

  1. جعفر عزیزی گفت:

    ممنون از مطلب مفیدتون
    نخ مرینوس و ابریشم شرکت شما ما کدوم شرکت و شمارشون چنده؟

    1. پارسین فرش گفت:

      با سلام خدمت شما
      نخ مرینوس مورد استفاده در محصولات نخ و نقشه شرکت پارسین فرش، تولید شرکت آذر سبز با نمره 17 است همچنین مجموعه پارسین فرش در بسته های نخ و نقشه خود از نخ ابریشم طبیعی شرکت شکوفه که از شرکت های بنام در زمینه نخ ابریشم است، استفاده میکند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *